Behoud iemand die Overlijdt zijn/haar Plek in het Familie Systeem?

Onlangs gaf ik een presentatie over familie opstellingen. Dit wordt ook wel systemisch werk genoemd. Het systemisch werk is een methode die toegepast kan worden in familie systemen of in organisaties.

Het doel van familie opstellingen is om te kijken hoe wij als mens binnen ons systeem verbonden zijn met elkaar en waar verborgen belemmeringen/verstrikkingen liggen.

Tijdens de voorbeelden over PLEK die ik in mijn presentatie gaf, kwam er een mooie vraag van één van de deelnemers naar voren.
Zij vroeg: ’Als er iemand overlijdt in een systeem, bijvoorbeeld een oudste broer, schuiven de andere kinderen uit dat gezin dan automatisch op van plek en krijgen die dan allemaal een nieuwe plek?’

Wat een mooie vraag!  Om daar antwoord op te geven, heb ik eerst even terug te gaan naar de 3 systemische wetten.

De wet van binding:

In het systemisch werk zijn er verschillende wetten. Zo is er de wet van binding. Dit betekent dat iedereen recht heeft op een plek in het systeem. Niemand mag uitgesloten worden. Iedereen telt mee.

De wet van volgorde:

Ook is er een wet van volgorde. Dat betekent dat elke plek in een rangorde staat ten opzichte van elkaar. De ouders staan op de lijn van de volwassenen en de kinderen staan daaronder op de kinderlijn. Als er meerdere kinderen zijn, dan telt de eerst geborene als plek 1. Daarna komt plek 2,3,4 enz. enz.

De wet van geven en ontvangen:

Geven en ontvangen zijn nodig om echt te kunnen verbinden. Geven en ontvangen heeft te maken met Schuld en Onschuld. Durf je in de schuld te staan? Durf je je eigen leven te leiden en te verduren dat soms mensen het niet eens zijn met datgene wat jij besluit in het leven?

Een voorbeeld uit het eigen leven ter illustratie:

Tijdens de uitleg van deze wetten, gaf ik aan dat ik uit een systeem kom van vier kinderen. Ik sta in mijn systeem op plek 3. Ik heb twee oudere broers boven mij en een jongere zus onder mij.
Ik deelde met hen de gebeurtenis van het overlijden van mijn oudste broer toen ik vijftien was. Ik legde uit dat ik als jong meisje (onbewust) na het overlijden van mijn oudste broer van mijn plek was gegaan. Vanuit een diepe liefde voor het systeem voelde ik toen de noodzaak om op plek 1 te gaan staan en te ‘helpen’ om dit gezin draaiende te houden. Op die manier hoopte ik mijn ouders te ontlasten. Dit doen kinderen vanuit een diep gevoel van liefde en loyaliteit naar een systeem.
Maar je voelt het wellicht al aankomen, zoiets word je niet in dank afgenomen door je broer en zus. Die hebben geen tweede moeder nodig. Er ontstonden dus allerlei dynamieken die niet gunstig waren om het systeem goed te laten stromen. We noemen dat een verstrikking.

Dynamiek van het Groter Maken:

De dynamiek die ik destijds volgde, noemen we de dynamiek van het ‘groter maken’. Dit is een dynamiek die veel energie vraagt en leegzuigt, omdat je taken op je schouders neemt die niet van jou zijn. Die taken zijn te groot en te zwaar. Die horen echt bij de volwassenen en niet bij het kind.
Ook later in het leven loop je tegen weerstand van bijvoorbeeld collega’s aan als je dit ‘groter maken’ blijft doen in je gedrag, omdat je de neiging hebt om verantwoordelijkheden die niet van jou zijn naar je toe te trekken. Je bemoeit je met dingen die jou niet aangaan, maar dat zie je zelf echt anders.
Je gaat bijvoorbeeld op de stoel van de leidinggevende zitten en vertelt wat er moet gebeuren. Je wilt gewoonweg graag de regie/controle hebben over dingen. Vaak wordt deze persoon niet begrepen door de omgeving en dat zorgt voor spanningen en conflicten.
In een opstelling is het prachtig om dergelijke dynamieken zichtbaar te krijgen en helend werk te kunnen doen, zodat het systeem weer wordt hersteld en eenieder zijn eigen plek weer leert innemen.

Het voorbeeld van mij en mijn overleden broer had één van de deelneemsters getriggerd, want ook in haar gezin was er een oudste kind overleden. Dus toen zij de informatie kreeg over de wet van volgorde, kwam de vraag of iedereen dan een plekje opschoof in het systeem. Een mooie vraag en het systemisch werk is daar heel duidelijk over.

Eigen PLEK:

Iedereen heeft recht op een PLEK. Ook als mensen overleden zijn, dan behouden zij hun plek. De ‘doden’ tellen dus zeer zeker mee en behouden ook hun plek als ze overleden zijn. Je kunt dus als kind nooit een andere plek krijgen. Ik heb voor altijd in dit leven plek 3 in de kinderrij uit mijn systeem.
Ook miskramen, geaborteerde kinderen en doodgeboren baby’s tellen mee en zelfs verzwegen familieleden. Maar ook biologische ouders die niet erkend worden door hun kinderen en de plek hebben ingewisseld voor een (stief)moeder of -vader en de naam van hen hebben aangenomen.

Juiste plek zorgt voor goede doorstroming:

Niemand, echt niemand mag uitgesloten worden. Dus is er iemand die bijvoorbeeld als het zwarte schaap wordt gezien of iemand die doodgezwegen wordt in verband met bijvoorbeeld verslavingen, dan zie je dat het systeem uit evenwicht is. Pas als degene die uitgesloten was, weer zijn/haar plek terugkrijgt en erkent wordt op die plek, dan kan het systeem weer gezond worden. Dan ontstaat er een goede doorstroming en dan zie je dat een systeem in zijn/haar kracht staat. Laat duidelijk zijn dat eenieder zijn/haar eigen verantwoordelijkheid draagt. We hoeven dus zeker niet goed te keuren wat mensen soms laten zien in hun gedrag.

Onbewuste identificatie:

Als mensen uitgesloten worden heeft dat grote gevolgen voor het totale systeem en je ziet dan heel vaak dat een persoon uit latere generaties (vaak hele sensitieve personen) dit ‘gat’ gaat opvullen. Onbewust stapt die persoon in de rol van degene die uitgesloten werd. Dit proces wordt ‘onbewuste identificatie’ genoemd. Je kunt wellicht aanvoelen dat deze persoon het in het leven lastig krijgt om een eigen koers te varen. Het leeft als het ware op onbewust niveau het leven van een ander.

Het thema wordt ingebracht:

Als we opstellingen gaan doen dan werken we met een client die een thema inbrengt. Er volgt een kort vraaggesprek en dan kan de client zogenaamde ‘representanten’ gaan uitzoeken die de begeleidster voorstelt. Zo kan het dus voorkomen dat er een representant uitgekozen wordt voor een overleden persoon. De representant wordt door de client intuïtief in de ruimte gezet. De wijze waarop deze persoon wordt neergezet geeft al de nodige informatie. Je kunt een opstelling ‘lezen’ door de plek en de kijkrichting die de representanten krijgen.
De representanten die in de opstelling neergezet zijn voelen sensaties ontstaan in het lichaam. Zij staan in het ‘wetende veld’. Iedere keer laat het systemisch werk ons weer verrassen en verbazen hoe wijs dit veld is. Het volgt de natuurlijke wetten.

Eigen ervaring van 21 jaar geleden:

In de opstellingen die ik zelf onderging, zag ik de representant voor mijn broer gaan liggen. Dat voelde heel logisch. Hij was tenslotte dood.
De representanten voelen dat ze die beweging om te gaan liggen willen maken en het is fijn als ze dan de beweging ook volgen. In die opstelling van toen leerde ik iets heel essentieels over het leven en mijn taak als moeder van twee zoons. Mijn plek als levende werd duidelijk, maar ook de plek van de doden werd duidelijk. Ieder kreeg zijn eigen plek.

De dynamiek van het volgen van de doden:

De ‘dynamiek van het volgen’ werd mij in die opstelling duidelijk. Wat werd er zichtbaar? Onbewust wilde ik niet op aarde zijn, maar bij mijn overleden moeder en broer. De representant van mij had de volledige focus op mijn overleden moeder en broer. In de opstelling maakten de representanten van mijn kinderen mij duidelijk dat ik nodig was als moeder hier op aarde. De representant van mij kreeg daardoor een nieuw perspectief.  De begeleidster werkte dit proces met mij uit, zodat er heling kon ontstaan door (echt) afscheid te nemen van mijn moeder en broer. De pijn, het verdriet en het grote gemis mocht doorvoeld worden.
Sindsdien is dat gevoel van ‘de doden willen volgen’, niet meer voorgekomen. Door helende zinnen uit te spreken en inzicht te krijgen in de dynamiek, wist de volwassen vrouw in mij dat ik hier in het NU had te zijn.

De rouw aannemen:

Door erkenning en rouw ontstond er een helend effect. Ik kon de overledenen een ‘eigen plek’ geven en die plek erkennen en verwerken. Zo kon er weer balans en een gezonde stroming ontstaan. De onbewuste patronen waren doorbroken en konden herstellen.

Iedereen heeft zijn eigen levenstaak:

Ik ben heel dankbaar dat ik dit thema zelf zo intens heb mogen ervaren. Als ik onbewust mijn overleden moeder en broer was blijven volgen, had ik als moeder niet echt hier kunnen zijn op aarde. Dan zou ik een ‘niet beschikbare’ moeder zijn geweest die op een ongezonde manier verbonden was gebleven aan de overledenen uit het familiesysteem. Dit zou grote gevolgen hebben gehad voor het welbevinden van mijn kinderen. Het zouden dan ‘behoeftige’ volwassenen zijn geworden.
Diepe dankbaarheid dus dat dit thema ‘boven water’ kwam door middel van een familieopstelling.

Ruime ervaring in groepen en individueel:

In mijn werk als coach en familieopstellingen begeleidster heb ik veel opstellingen mogen begeleiden en is er veel heling gekomen in veel verschillende systemen. Ik vind het mooi om het opstellingenwerk te combineren met proceswerk. Op die manier ontstaat er nog meer diepgang en heling. Regelmatig kom ik op het level van traumawerk uit. In die diepe processen ligt mijn kracht, expertise en ervaring. Ik voel mij zeer dankbaar dat ik dit werk kan en mag doen. Mijn levenservaring helpt mij de thema’s snel te doorgronden.

Wil je meer weten, kom dan eens kennismaken. Op de website kun je het contactformulier invullen. Je kunt dan gratis en vrijblijvend komen kennismaken.
Ook vind je op de homepage van mijn website een knop voor de podcast. Op die manier leer je me al een beetje kennen.
Heel graag tot ziens.