Luisteren als Levenskunst

Met aandacht luisteren naar de ander vormt een belangrijk onderdeel van effectieve communicatie. Het voorkomt een eindeloos heen en weer gepraat over de inhoud en zorgt voor minder ergernis, wat de stemming en de onderlinge relatie ten goede komt. De kracht van respectvol en aandachtig luisteren wordt mijns inziens flink onderschat. Vaak wordt ‘te weinig tijd’ als excuus gebruikt. Maar is dat werkelijk WAAR? Als ik zie en hoor hoeveel tijd er gespendeerd wordt om naderhand conflicten uit te praten, vraag ik mij dat sterk af. Wat zou goed luisteren voor positieve gevolgen kunnen hebben in de onderlinge verhoudingen en wat zou dit doen met de algehele sfeer in een bedrijf of een thuissituatie?

Hoeveel tijd besteed jij op een dag werkelijk om te luisteren naar je partner/ collega/kinderen/vrienden/familie?
EN… hoeveel tijd besteed jij om werkelijk te luisteren naar jezelf? Ben jij je bewust HOE je dat doet?

De voorbeelden liggen voor het oprapen:

Vanmorgen was ik al vroeg bij de garage omdat mijn auto de jaarlijkse onderhoudsbeurt zou krijgen. Ik had afgesproken dat ik daar zou blijven wachten totdat de auto klaar zou zijn. Omdat ik wist dat ik zo’n ruim 2 uur zou moeten wachten had ik mijn schrijfblok meegenomen, zodat ik alvast mijn voorbereidingen kon doen voor een nieuw blog. Dat begint namelijk altijd eerst met een creatief proces om dingen boven te laten borrelen.

Met een kopje koffie erbij ging ik aan de slag. Ik wilde mijn 13e blog over het belang van  ‘Luisteren’ hebben, had ik besloten. Al gauw was ik gefocust aan de slag en noteerde ik allerlei ideeën. Op zo’n moment luister ik naar een ‘innerlijke stem’ die met allerlei informatie komt. Het is een kwestie van mezelf stil maken en focussen op het onderwerp waarover ik wil schrijven.  Dan opeens begint het proces vanzelf te stromen.  Ik heb dat jaren geleden ook heel sterk ervaren, toen ik mijn boek schreef. Het is een heerlijk opwindend en creatief proces en soms wil mijn pen sneller dan ik schrijven kan. Als ik dit proces doe met mijn laptop, struikelen mijn vingers soms over de toetsen, omdat mijn vingers mijn gedachten bij willen houden, maar die gaan razendsnel. Ik moet er iedere keer weer om lachen als dat gebeurd.

Nadat ik 3 kantjes van mijn schrijfblok had vol geschreven met ideeën, vroeg ik mij af welke voorbeelden ik in dit blog zou gaan benoemen uit de dagelijkse praktijk, zodat je als lezer je herkent in wat er in het dagelijks leven gebeurt rond dit thema. Ik stelde mezelf dus de vraag: ”Wat is nou een goed voorbeeld om dit thema duidelijk te maken?’ Ik kreeg het antwoord op een presenteerblaadje.

Vanuit het niets verscheen een autoverkoper achter de balie die een medewerker van de werkplaats op harde toon aansprak. Door de harde stem waren alle ‘wachtenden’ meteen wakker. ‘Jij hebt vrijdag beloofd dat de auto vandaag klaar zou staan en nu blijkt dat dit niet geregeld is’, gilde hij op harde en felle toon door de ruimte. Hoewel de informatie die hij in woorden gaf helder was voor een ieder, was er voor mij ook meteen veel waar te nemen. Zijn lichaamshouding sprak boekdelen. De verkoper had zijn handen in zijn zij en het gezicht stond strak gespannen. De mond stond strak gespannen en de mondhoeken hingen naar beneden. Zijn ogen spuwden als het ware ‘vuur’ en zijn armen maakten regelmatig heftige bewegingen om zijn woorden kracht bij te zetten.
Toen de medewerker van de werkplaats wilde antwoorden en drie woorden had gezegd, bulderde de verkoper er met volle kracht overheen. Er werd duidelijk NIET geluisterd wat de oorzaak was van dit probleem en beide personen hadden totaal niet in de gaten wat dit tafereel voor effect had op de bezoekers van dit bedrijf. Het leidde tot een gênante situatie van de wachtenden. We keken elkaar aan en begonnen te lachen over de zotte situatie die zo voor onze neus afspeelden. Een andere baliemedewerker maakte oogcontact met mij en ik lachte hem vriendelijk toe. ‘Luisteren is een Kunst’, zei ik met een lach op mijn gezicht. Ondertussen raasden de twee werknemers door. Geen van tweeën waren inmiddels bereid om nog naar de ander te luisteren. De weerstand was hoorbaar en voelbaar. De gemoedelijke sfeer was van het ene op het andere moment totaal verdwenen.

Een andere baliemedewerker die het geheel als derde persoon aanschouwde besloot in te grijpen. ‘Heren, gaan jullie even naar achteren om dit uit te vechten’, zei hij op adequate wijze. Echter, de heren gaven geen gehoor aan zijn verzoek en raasden door.
Ik zat het tafereel te aanschouwen en vroeg mij af wat een dergelijke situatie nou betekent voor een bedrijf. Welke boodschap geef je hiermee af? Staat hier iemand bij stil? Is dit de gebruikelijke manier waarop er hier binnen dit bedrijf wordt gecommuniceerd? Mijn hemel, dan kan daar nog wat werk verricht gaan worden. Je zou haast je visitekaartje gaan afgeven😊.

Omdat beide kibbelende mannen niet wilden stoppen en de wachtenden als het ware nu als publiek functioneerden, liep de medewerker naar hen toe en deed een eerste poging om ze de ruimte uit te duwen.  De verkoper schreeuwde:  ‘Blijf met je poten van me af.’ Echter, de medewerker liet zich niet van de wijs brengen en duwde resoluut de twee mannen naar achteren, waardoor de voorstelling voor ons als toeschouwer ten einde kwam.

De betekenis van je communicatie is de respons die je krijgt.

Bovenstaande zin is een vooronderstelling uit de methode NLP. Een vooronderstelling is een krachtige overtuiging die sturing geeft aan ons gedrag. In hoeverre neem jij verantwoordelijkheid voor je eigen communicatie? Als je weerstand bij de ander ervaart, wat doe je dan? Wat doet het met jou als mensen je zouden benaderen zoals de verkoper dat deed?

Aandachtig luisteren als uiting van respect naar de ander en jezelf

Wat denk jij? Zal de verkoper een oplossing hebben gevonden voor zijn probleem of zou deze benadering juist het tegendeel opgeleverd hebben? Wat betekent dit voor de onderlinge relatie en wat denk je wat dit heeft gedaan met de ‘wachtenden?’
Dergelijke conflictsituaties doen vaak veel met een mens. Zeker als we te maken hebben met iemand die bijvoorbeeld vroeger veel is gecorrigeerd door een ouder/leerkracht. Veel mensen worden door dergelijke ervaringen vanuit het verleden enorm getriggerd in het Nu en zijn dan nauwelijks nog in staat om in hun volwassenheid te blijven en schieten in een stuk kind gedrag.

LSD-model

Een van de modellen die ik regelmatig gebruik in de coaching is het LSD-model. De letters staan voor Luisteren, Samenvatten en Doorvragen.

Luisteren:
Intensief naar iemand luisteren is één van de krachtigste manieren om aan de ander respect te tonen en een diepe menselijke relatie op te bouwen. Luisteren is dus niet dat je wacht totdat iemand even zijn mond dicht houdt en dan je zegje alsnog gaat doen. Werkelijk luisteren is openstaan voor de ander en bereid zijn om de ander te willen begrijpen wat hij/zij zegt. Wees nieuwsgierig naar andermans wereldmodel. Als beide partijen dit doen, zie je dat beide mensen ontvankelijk zijn om informatie van de ander te ontvangen. In de NLP noemen we dit ’in rapport zijn’ (spreek uit: rapor). Als mensen in rapport zijn en respect tonen voor elkaar, zie je dat mensen makkelijker en harmonieuzer tot oplossingen komen. Zodra mensen uit rapport zijn, hoor je voornamelijk verwijten over en weer gaan en zijn mensen vooral bezig om hun eigen ongenoegen te projecteren op de ander. Over het algemeen kun je stellen:  Met respect ontvang je respect en met verwijten ontvang je verwijten.

Samenvatten:
Zodra de ander heeft verteld wat er speelt, kun je het stuk gaan samenvatten om opheldering te krijgen of je goed hebt begrepen wat er is gezegd en bedoeld. Gebruik dan de woorden die de ander heeft gebruikt. Doe je dat niet en ga je samenvatten in je eigen woorden, dan is de kans op misverstanden aanzienlijk groter. Je kent vast wel van die momenten waarin de ander interpreteert wat jij zegt en daar in sommige situaties conclusies en oordelen over heeft, die totaal niet overeen komt met hetgeen jij zelf hebt verteld.

Doorvragen:
Een goede vraag stellen kan een heleboel informatie geven. Stel dus vragen die de zaak kunnen verhelderen. Op die manier leer je het ‘wereldmodel’ van de ander kennen. Door de vragen specifiek te maken kun je horen wat er bij de ander leeft op onbewust niveau. Je hoort de diepere sturing van het onbewuste en kan daardoor vaak beter iemands gedrag begrijpen. Welke overtuigingen hoor je bijvoorbeeld doorklinken? Wat vindt de ander belangrijk? Hier ontdek je het waardensysteem van de ander.

Al met al zou het mooi zijn als we leren om open te staan voor de communicatie met onszelf en de ander. Investeer tijd om met zorg om te gaan met anderen. Uiteindelijk zul je merken dat het een enorme tijdwinst oplevert en dat het de sfeer en het werkplezier ten goede komt. En mensen functioneren beter in een omgeving waar ze zich veilig en welkom voelen dan een omgeving waar je op je hoede moet zijn en waar er weerstand is en er ip ieder moment iemand kan ‘ontploffen’ .
Natuurlijk kan het door allerlei redenen wel eens gebeuren dat je als mens een kort lontje hebt. Als je dat bemerkt bij jezelf is het raadzaam om op de ‘pauzeknop’ te drukken. Even pas op de plaats maken en soms gewoon even je ogen dicht doen om te voelen wat er speelt, kan je enorm helpen om nog meer inzicht in jezelf en je omgeving te krijgen. Of gewoon even opstaan en een kopje thee halen doet ook wonderen. Door onze fysiologie te veranderen, raken we in een andere stemming. Daarnaast is het mooi als je dergelijke processen kan blijven zien als een voortdurend leerproces en bereid bent om te reflecteren op je jezelf en de situatie. Dat vraagt om bewustwording. Ik hoop dan ook dat je door het lezen van dit blog de kracht van luisteren inziet en ik gun je een prachtig proces waarbij je Luisteren tot Levenskunst verheft.

Mocht je vragen hebben over bovenstaand blog of wil je reageren, weet dan dat je reacties altijd welkom zijn. Je kunt een mail sturen naar joke@jomare.nl

Boekentip:
Naar het hart van communicatie. Geschreven door Eric Schneider.

Ken je iemand kennen die dit blog mogelijk ook interessant zal vinden, voel je dan vrij om het door te sturen!